Հայոց լեզու 2018-2019

Մայիսի 6-10

1․ Կազմի՛ր նախադասություններ՝ գործածելով տրված մակբայները՝

հերոսաբար, մասամբ, փոքր-ինչ, ամենուրեք, լիովին։

2. Յուրաքանչյուր շարքի մակբայն ընդգծի՛ր։

արագորեն, դեպի, փայտե, անշուշտ

ապա, մասին, լիովին, անշուշտ

եթե, որտեղ, ամենուր, այստեղ

մյուս, բոլոր, ուր, հապճեպ

ոչինչ, գրեթե, ինչ-որ, այսպես

երբ, բայց, նախօրոք, յուրաքանչյուր

միաձայն, ձայնավոր, հնչյուն, շառաչ

ինչ-ինչ, փոքր-ինչ, ինչ, որտեղ

սա, բոլոր, մասամբ, յուրաքանչյուր

ողջ, ամբողջ, ամբողջովին, ոչ մի։

3․ Ընդգծի՛ր տեղի, ժամանակի, ձևի, չափի մակբայները։

Ամենուր – տեղի, ընդառաջ - տեղի, այսօր - ժամանակի, դռնեդուռ – տեղի,

վաղ - ժամանակի, հեռու – ձևի, մեջտեղ - տեղի, ուշ - ժամանակի, այլուր -

տեղի, վեր, այժմ, դանդաղ – ձևի, առհավետ - ժամանակի, դեռևս -

ժամանակի, բազմիցս - չափի, ժամ առ ժամ - ժամանակի, արագ, ներքուստ

– ձևի, ավել, եռակի, երիցս - չափի, ամբողջովին - չափի։

4․ Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծի՛ր ճիշտը։

Ես քեզ (առնվազն, առնվազը) ութ անգամ զանգահարել եմ, բայց դու չես

պատասխանել։

Բոլորը (հոտնկայս, հոտնկաց) ծափահարում էին պատանի

ջութակահարին։

Ցերեկը ես (մեծ մասամբ, մեծամասամբ) տանն եմ լինում։

Մենք նրան (ազգովի, ազգովին) ընտրեցինք նախագահ, բայց նա շուտով

կորցրեց ժողովրդի վստահությունը։

Մրցույթի արդյունքներն (առայժմ, առայժմս) չեն հրապարակվել, բայց ես

չեմ կասկածում իմ հաղթանակին։

Մեր փողոցի նոր գետնանցումը (արդեն, այլևս) գործում է։

22/04/19

Ընդգծել անկանոն երեք բայ։

1․ տալիս էի, հանգավ, կորե՛ք, եղածը թո՛ղ, կանչում եմ

2․ գայինք, բերե՛ք, հեռացե՛ք, զարթնեն, տարար, գտա

3․ գոռաց, թողեցի, թռի՛ր, տե՛ս, կորչի, արեցիք

Ընդգծել կանոնավոր երեք բայ։

1․ ա՛ռ, չընկանք, լսում էի, կերել եմ, չասացի, փախի՛ր

2․ չի պատմի, դարձա, բե՛ր, մտել են, հեռացավ, չեմ եկել

3․ դրված է, չանցա, լալիս եմ, իջե՛ք, արա՛, խոսեցի

Ընդգծել պակասավոր երեք բայ։

1․ չկան, կուզեմ, չգիտես, հասնում եմ, պիտի ցանկամ

2․ հատուցենք, հուսացե՛ք, կա՛ց, կտցեց, չարժեր, շարժեցի

3․ ունեք, կայրվի, կային, եփելով, չէինք, բուրում է

Կազմեք ճիշտ ձևերը․
մի՛ ուտի - մի՛ կերեք

մի՛ բերի - մի՛ բեր

մի՛ գա - մի՛ եկեք

մի՛ տու - մի՛ տուր

մի՛ դնի - մի՛ դիր

մի՛ք անի - մի՛ արեք

մի՛ առնի - մի՛ առեք

մի՛ ելնի - մի՛ ել

մի՛ թողնի - մի՛ թողեք

դառա - դարձա

դառի՛ր - դառի

լվում եմ - լվանում եմ

մի՛ լվանա - մի՛ լվացեք

Տրված տեքստից գտիր անկանոն և պակասավոր բայերը։

Պարտրա՞ստ են արդյոք մարդիկ իրենց կարծիքն արտահայետելու, եթե

փոքրամասնության մեջ են։ Ինչի՞ մասին են խոսում ընտրությունների և

հարցումների արդյունքները։ Ինչպե՞ս են ԶԼՄ-ներն ազդում այլախոհների

կարծիքի վրա, և ինչպե՞ս է փոխվում մարդկանց վարքը, երբ վախենում են

մեկուսացված լինելուց ։ Անդրադառնում ենք գերմանացի քաղաքագետ,

սոցիոլոգ ու լրագրող Էլիզաբեթ Նոել-Նոյմանի՝ «Հասարակական կարծիք.

«Լռության պարուրակի» բացում» գրքին։

Ամեն օր միլիոնավոր մարդիկ կարդում են ամեն տեսակ սոցհարցումների

արդյունքները, վերլուծում են տեսանելի վիճակագրությունը՝ առանց

կասկածելու անգամ, որ ԶԼՄ-ներում բերված թվերը կապ չունեն

իրականության հետ։ Եվ բանը միայն փաստերի դիտավորյալ կեղծումը չէ,

այլև «լռության պարուրակը»՝ մի առանձնահատուկ երևույթ, որ

բացահայտվել է 20-րդ դարի 60-ականներին։

Այդ ժամանակ էր, որ սոցիոլոգների մի խումբ՝ Էլիզաբեթ Նոել-Նոյմանի

գլխավորությամբ, հայտարարեց, որ մեկուսացվելու վախից մարդիկ

հակված չեն  արտահայտելու իրենց կարծիքը, եթե զգում են, որ

փոքրամասնության կողմնակիցն են։ Բացի այդ՝ նրանցից ոմանք

հրապարակորեն անցնում են մեծամասնության կողմը՝ դրա հետ չփոխելով

իրենց հայացքները, ուրիշները պարզապես չեն վիճում և ոչ մի կերպ չեն

հայտարարում իրենց տեսակետը։ «Լռության պարուրակի» գործարկումն ու

զարգացումը բերում է նրան, որ անհնար է դառնում իմանալը, թե

իրականում մարդկանց մեծամասնությունն ինչ է մտածում։

Հենվելով անցյալի մտածողների դիտարկումների վրա՝ կարող ենք ասել, որ

«լռության պարուրակը» մեր ժամանակների երևույթ չէ։ Առանց

սահմանման, այս հասկացությունը հանդիպել է բազմաթիվ պատմական

էսսեներում։ Օրինակ՝ խորհրդածելով ֆրանսիական հեղափոխության և 

հավատից զանգվածաբար հրաժարումների մասին՝ 1856 թվականին

Ալեքսիս դը Տոկվիլը գրում է. «Նրանք, ովքեր մնացել էին հին հավատին,

վախենում էին հայտնվել իրենց կրոնին հավատարիմ մնացած

փոքրամասնության մեջ։ Իսկ քանի որ մեկուսացումը նրանց սարսափեցնում

էր ավելի շատ, քան սխալները, միանում էին մեծամասնությանը՝ չփոխելով

իրենց կարծիքը։ Ազգի միայն մի մասի հայացքները թվում էին բոլորինը ու

հենց դրա համար էլ անհաղթահարելի մոլորության մեջ էին գցում

հատկապես նրանց, ովքեր այդ խաբեության մեղավորն էին»։

Ահա այսպես, այն ժամանակ և հիման «կեղծ մեծամասնության ուժը»

ընդունակ է գլոբալ ազդեցություն ունենալու պատմական ցանկացած

իրադարձության վրա։ Ընդ որում, հնարավոր է, որ ոչ մի մեծամասնություն

էլ չկա։ Եղածը բնակչության ինչ-որ մասի ակտիվությունն է և

հեռուստաէկրանից այս կամ այն վարդապետությունը քարոզող

պրոպագանդիստական առաջնորդների ինքնավստահությունը։  Նոել

Նոյմանը հիշում է Գերմանիայում 60-ականներին անցկացված

ընտրությունների մասին։ Այն ժամանակ բնակչության մի մասը գերադասում

էր ցուցադրել իր հավատարմությունը Գերմանիայի Սոցիալ

դեմոկրատիական կուսակցությանը (կրծքանշաններ, պիտակներ՝

մեքենաների վրա, ցուցանակներ՝ պատուհանների վրա), իսկ մյուս մասը, որ

նախընտրում է Քրիստոնյա-դեմոկրատական միությունը, առանձնապես

ակտիվություն չդրսևորեց։ Հետաքրքիր է, որ սկզբում Քրիստոնյա

դեմոկրատական միության կողմից ելույթ ունեցողների թիվը զգալիորեն

գերազանցում էր Սոցիալ-դեմոկրատիական կուսակցությունը

համակրողներին։ Բայց նախընտրական շրջանում առերես սկսեց թվալ, թե

առաջնորդում է այն կուսակցությունը, որն իրականում հետ էր մնում իր

մրցակիցներից։ Դրանից ելնելով՝ Քրիստոնյա-դեմոկրատական միության

շատ հետևորդներ հրապարակայնորեն փոխեցին իրենց քաղաքական

հակումները կամ պարզապես հրաժարվեցին դրանց մասին խոսելուց՝

վախենալով հայտնվել հասարակությունից մեկուսացված վիճակում, ինչը

էականորեն ազդեց ընտրությունների արդյունքի վրա։

Այսպիսի արդյունքի շնորհիվ«Լռության պարուրակից» բացահայտ օգտվում

են ցանկացած պետության քաղաքական առաջնորդները։ Ռուս

քաղաքագետ Ելենա Շուլմանը բացատրում է. «Հեռուստաէկրանից կամ

թերթից հեղինակավոր խոսնակը հայտարում է. «Բոլոր մարդիկ այս

կարծիքին են, բոլորը համաձայն են նրան, ինչ ես հիմա ասում եմ»։ Իսկ

նրանց, ովքեր համաձայն չեն, ասվում է. «Դուք փոքրամասնություն եք,

դուք հերձվածող եք»։ Այս պայմաններում սոցիալական հարցումները ոչինչ

էլ չեն ասում, որովհետև մարդիկ կրկնում են այն, ինչ լսել են

հեռուստացույցից»։

Հետաքրքիր է, որ դրա հետ մեկտեղ ոչ ոք չի ուզում ընդունել, որ ինքը

«լռության պարուրակ» է, քանի որ չի ուզում ուրիշին լսող ու

հարմարվող լինել։ Գաղափարի հեղինակը նշում է, որ «մարդկանց

նմանակման հակումը չի համապատասխանում մարդասիրական

կատարելատիպին»։ Այնուամենայնիվ, մարդու սոցիալական բնույնթն

այնպիսին է, որ մենակ մնալու վախը հաճախ ստիպում է նրան թաքցնելու

իր հայացքները ոչ միայն հասարակական հարթակներում, այլև

ընտանեկան շրջանակում։

Թվում է՝ այսօր՝ «լռության պարուրակի» հայտնաբերումից տասնամյակներ

անց ամեն ինչ փոխվել է։ Շուրջը բոլորը խոսում են ինքդ քեզ նման լինելու,

անհատականության կարևորության մասին։ Բայց իրականում այդպիսի

տրամադրություններ գոյություն են ունեցել նաև հարյուրամյակներ առաջ,

օրինակ՝ Ռուսսոյի ժամանակներում, բայց այն ժամանակ էլ, ինչպես հիմա, ի

վիճակի չեն եղել ազդելու «լռության պարուրակի» վրա։

Սա են ապացուցում ամերիկացի հոգեբան Սոլոմոն Աշի հայտնի

գիտափորձերը։ Նա տարածքում հավաքված մարդկանց առաջարկում էր

նայել մի քանի նկարած գծերի և ընտրել դրանցից ամենաերկարը։ Թվում է՝

մասնակիցների առաջ հեշտ խնդիր է դրված։ Բայց նույն տարածքում

գտնվող դերակատարները դիտավորյալ սկսում էին «քվեարկել»

ակնհայտորեն սխալ տարբերակի օգտին։ Արդյունքում փորձարկվողների

բացարձակ մեծամասնությունը դադարեց հավատալուց սեփական աչքերին՝

կուրորեն հետևելով «հանրային կարծիքին»։

Ելենա Շուլմանը բացատրում է, թե ինչու է դա գործում. «Լռության

պարուրակը» մեծամասնությանը միանալն է։ Ես պատասխանում եմ

այնպես, ինչպես կարծում եմ, որ պատասխանում են մյուսները։ Նրանք,

ովքեր գալիս են իմ հետևից, պատասխանում են ինձ նման, քանի որ ես

մեծացրի երևակայական մեծամասնությունը ևս մեկով՝ ինձնով»։

Դրա հետ՝ զարմանալի է, որ հաճախ հանրության անդամներն իրենք են

հորինում, թե ինչ է մտածում մեծամանությունը։ Քարոզչության և եղանակ

ստեղծող սոցհարցումների արդյունքների հրապարակման պայմաններում

մենք համոզված ենք, որ գիտենք՝ ուրիշներն ինչի մասին են մտածել առաջ

և հիմա։ Մենք գուշակում ենք, թե ինչից են մարդիկ վախենալու և ինչն են

նախընտրելու։ Դրա հետ էլ երբեմն չգիտենք՝ ինչից ենք զգուշանում կամ ինչ

սպասելիքներ ունենք ինքներս։

Նոել- Նոյմանը գրում է. «Շատ հնարավոր է, որ հարցվածների

մեծամասնությունը պիտի պատասխաներ. «Ես ի՞նչ գիտեմ՝ ինչ է մտածում

մեծամասնությունը, ինչ է լինելու հետո։ Ես հո մարգարե չե՞մ»։ Բայց մարդիկ

այդ հարցերին այդպես չեն պատասխանում։ 16 տարեկանից բարձր

բնակչությունից ընտրված ներկայացուցչական խմբի 80-90%  շրջապատի

կարծիքը գնահատում է որպես ինքնըստինքյան հասկանալի մի բան»։

Այսպիսով՝ կարելի է խնդիրը ձևակերպել այսպես. մարդիկ գործնականում

բնազդաբար նայում են ուրիշներին և վերլուծում նրանց մտածելակերպը,

բայց դրա հետ մոռանում են, որ սեփական ձայնը նույնպես իմաստ ունի։

Դժվար է ներդաշնակ լինել սեփական անհատականության հետ, երբ

ստիպված ես ձևացնելու և սեփական հայացքները կողպելու գլխումդ

հանուն նրա, որ կողքիդ ինչ-որ մեկը մնա։ Ակնհայտ է, որ «լռության

պարուրակը» ազդում է մեր ամբողջ կյանքի վրա. սեփական հայացքների

մեծածավալ քողարկումը փոխում է ոչ միայն քաղաքական ու

հասարակական իրադրությունը՝ մեզ դարձնելով մանիպուլյացիաների

թիրախ։ Երևույթի ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս՝

«պարուրակ» լինելով՝ մենք կհայտնվենք այն իրականության մեջ, որը ոչ

միայն չենք ընտրել, այլև չէինք ուզում։

11/04/19

1. Ախոյանին նայելիս ո՞ր կենդանուն եք տեսնում: - խոյ

2. Ո՞վ էր տիկնոջ ամուսինը 5-րդ դարում: - տիար

3. Ի՞նչ վերցնենք Կարապետից, որ վրան նստենք: - Ա տառը

4. Ակնկոր, ակունք, ակնառու բառերից ո՞րը «չի տեսնում»: - ակունք

5. Ո՞ր թվականն ունի հականիշ, բայց թվական չէ: - առաջին/վերջին

6. Ուղղել սխալները. «Հեռու հովտում կթղաներն են արածում, քիչ անդին

հոգնած ուղտերն են խռնչում»: -

7. Բառի ո՞ր մասն է հողում: - արմատը

8. Ի՞նչ կա դեղձի և տանձի մեջ, բայց չկա այգում: - Ձ տառը

9. Ի՞նչ կարող եմ հավաքել առանց ձեռքերի: - խելք

10. Ո՞ր թմրադեղն «աստվածային» ծագում ունի: - մորֆի

11. Քանի՞ սխալ կա նախադասության մեջ. «Պատանեական

խանդավառությամբ  օրեկան  երեք  անգամ  կաշվեկազմ գրքով  հուներեն

էր սովորում։ - պատանեկան, օրական, կաշեկազմ, հունարեն

12. Վերածել արևելահայերենի. «Մայրը շատ կսիրեր աղջիկը, և ոչ ոք

համարձակվեցավ առարկել անոր»: - «Մայրը շատ էր սիրում աղջկան, և ոչ

ոք չհամարձակվեց դա առարկել»:

13. Օտարաբանություններից յուրաքանչյուրի դիմաց տեղադրել

համապատասխան նորաբանությունը:

1. սիմպտոմ – ախտանշան

2. պեյզաժ – բնանկար

3. բալզամ – բալասան

4. ժելատին – դոնդող

14․ Գրաբարով հատվածները ճիշտ ընթերցել և վերածել արդի հայերենի: 

Կոյր զրկի ի ճառագայթից  արեգական, և տգիտութիւն զրկի ի կատարեալ

կենաց:

Լաւ է կոյր աչօք քան կոյր մտօք։

Կույրը զրկվում է արեգակի ճառագայթներից, իսկ տգետը՝ կատարյալ

կյանքից։

Լավ է կույր աչքով, քան կույր մտքով։

15. «Գեներալի արյունով ներծծված վերնաշապիկը գցված էր աթոռին»: Ի՞նչ

անել, որ գեներալից մի կաթիլ արյուն անգամ չպակասի:

16. Բացատրել դարձվածքները․

Լեզուն կապ ընկնել – Չկարողանալ խոսել

Բերանը մտնել – շատ մոտ կանգնել

Գլխին նստել – իշխել
Փշերի վրա նստել – անհանգիստ լինել

17․ «Մահ ոչ իմացեալ մահ է, մահ իմացեալ՝ անմահութիւն»: Այս միտքը մեզ

հայտնի է պատմիչ Եղիշեից, և հաճախ նրան էլ վերագրվում է: Մինչդեռ

Եղիշեն ազնվորեն նշում է՝ «Որպես և ասաց ոմն ի հնումն»: Հարց._ Ո՞վ էր

այդ մարդը՝ «ոմն ի հնումն», ու՞մ է պատկանում հիշյալ միտքը: - Մեսրոպ
Մաշտոց

18․ Կռահել շրջասույթները: Ովքե՞ր էին.

ա) Նորավեպի իշխանը – Գրիգոր Զոհրապ

բ) Արդարադատության մունետիկը – Մխիթար Գոշ

գ) Հարդագողի ճամփորդը – Եղիշե Չարենց

19․ Ուղղել սխալը (յուրաքանչյուր նախադասության մեջ միայն մեկ բառ է

սխալ կիրառված):

Մարդկանց նայում էր ակնոցների տակից, քննախույզ-հետախույզ

հայացքով:

«Մեր լեզուն մեր խոսքն է դա»։

- Իմ լավ բարեկամին քո-քեզ մոտ կուղարկեմ, - խոստացավ ընկերս:

Ձեր անդունդներով-ձորերով եկեք չափվեցե՜ք:

Նա հասկացություն-գաղափար անգամ չուներ, թե ինչի շուրջ են

բանավիճում ներկաները:

20․ Կռահել շրջասույթները: (Բոլոր շրջասույթները ներկայացնում են

աշխարհագրական անուններ)

Կանաչ մայրցամաք – Ավստրալիա

Մառախլապատ Ալբիոն – Մեծ Բրիտանիա

Արվեստների հայրենիք – Իտալիա

Հյուսիսի արջ – Ռուսաստան

Աշխարհի տանիք – Հիմալայներ

21․ Ո՞րն է հոգաբարձու բառի առաջին արմատը: - հոգի

22․ Մարդ և տիկին գոյականներից ո՞րը հոգնակիի կազմության 

զուգաձևություն ունի: - տիկին

23․ Վարկաբեկել և վարքուբարք բառերից ո՞րի երկու արմատն էլ համանուն

ունեն: - վարքուբարք

24․ Ի՞նչ է կոչվում Քաջ Նազարի մասին պատմող ժողովրդական հեքիաթը։
- Քաջ Նազար



04/04/19

1. Տրված բառերի սեռական հոլովը կազմիր, ընդգծիր վերջավորությունները և բացատրիր հոլովաձևերի տարբերությունը: Ծառ-ծառի, սեղան-սեղանի,  ուսանող-ուսանողի, րոպե-րոպեի, գինի-գինու, տիրուհի-տիրուհու, այգի-այգու, հոգի-հոգու, օր-օրվա, ժամ-ժամվա, ամիս-ամսվա, գարուն-գարնան, որոշում-որոման,  ձմեռ-ձմեռվա, քույր-քրոջ, ընկեր-ընկերոջ, տանտիկին-տանտիկնոչ, հայր-հոր, մայր-մոր, եղբայր-եղբոր, անկյուն-անկյան, սյուն-սյան, տուն-տան, ուրախություն-ուրախության, սեր-սիրո, կորուստ-կորտյան, աղջիկ-աղջկա:

2. Որևէ, ինչ—ինչ, ոչ մի, այլևայլ, յուրաքանչյուր,ամբողջ, բոլոր բառերի հետ եզակի կամ հոգնակիթվով գոյականներ գործածիր:

Որևէ գիրք, ինչ—ինչ պատճառներ, ոչ մի կենդանի, այլևայլ վանքներ, յուրաքանչյուր մարդ, ամբողջ գիշեր, բոլոր էակներ

3. Արկղ-արկղեր, ժամացույց,-ժամացույցներհանդապահ-հանդապահներ, ծրագիր-ծրագրեր,երեխա-երեխաներ, տիկին-տիկիններ, թռչուն-թռչուններ, վագր-վագրեր, մեծատուն-մեծատներ, հացատուն-հացատներ, տղամարդ-տղամարդիք, գառ-գառներ, գրագիր-գրագիրներ,նուռ-նռեր, ականակիր-ականակիրներ,նավթահոր-նավթահորեր, մատենագիր-մատենագիրներ, դեղատուփ-դեղատուփեր,խմբերգ-խմբերգեր, գրաշար-գրաշարեր,դիմագիծ-դիմագծեր գոյականների հոգնակինկազմիր:

4. Տրված պարզ գոյականներից կազմիր երկուական բարդ գոյական այնպես, որ դրանք լինեն առաջին արմատ, և բացատրիր հնչյունափոխությունը: Վայրկյան-վայրկյանչափ, վայրկյանսլաք   մատյան-մատենադարան,մատենգիր, սառույց-սառցադաշտ,սառցապատ, գույն-գույնզգույն,մանուշակագույն, ալյուր-ալրաղաց,մսաղաց, բույս-բուսաբան,բուսակեր,կյանք-կենսակերպ, կենսագրություն:

03/04/19

1. Կազմիր տրված գոյականների սեռական հոլովաձևերը:
Ապարանք- ապարանքի, ամառ-ամառվա, տարի-տարվա, հորաքույր-հորաքրոջ, ձի-ձիու, ընկերուհի-ընկերուհու, կնքահայր-կնքահոր, աղջիկ-աղջկա, բնություն-բնության, մարդիկ-մարդկանց, կանայք-կանանց, մորաքույր-մորաքրոջ, գործընկեր-գործընկերոջ, ամուսին-ամուսնու, ամպ-ամպի, լեռ-լեռան, այգի-այգու, տանտիկին-տանտիկնոջ, օգնություն-օգնության, աշուն-աշնան, սեր-սիրո, կորուստ-կորստյան, գառ-գառան, գիշեր-գիշերվա, Արամենք-Արամենց, անկյուն-անկյան, մայր-մոր:

2. Կազմիր բառակապակցություններ`ընդգծելով

հոլովական զուգաձևությունները:
(Շուշի)-Շուշիի ազատագրում, (Շուշի)-Շուշվա կոլոլակ
(սուգ)-սգի մեջ լինել, (սուգ)-սգի թափոր
(անկյուն)-անկյան գագաթ, (անկյուն)-անկյունի խանութ (Լոռի)-Լոռվա մարզ, (Լոռի)-Լոռվա բնություն
(ձյուն)-ձյան փաթիլ, (ձյուն)-ձյան/ձյունի պես ճերմակ (հեռացում)-հեռացման խոսքեր, (հեռացում)-հեռացման հրաման
(մահ)-մահու չափ, (մահ)-մահվան մասին:

3. Բացատրական բառարանի օգնությամբգտիր տրված բառերի

բացատրությունը:

Բագարան-տաճար
բազազ- Կտորեղենի վաճառական
բազպան- թևնոց
բախտակ- Սևանի իշխանի չորս ցեղերից մեկը:
բաղդատել- hամեմատել
բամբիշ- Թագուհի
բամբիռ-երաժշտական գործիք
բանադրանք- անեծք
բանդագուշանք- զառանցանք
բանսարկու- չարախոս
բասրանք- մեղադրանք
բավիղ-լաբիրինթոս
բարբաջանք- ցնդաբանություն
բարբառել- խոսել
բարկ-թեժ
բարկօղի-կոնյակ
բացարկ- մերժում
բիլ-երկնագույն կապույտ
բիրտ-կոպիտ
բղջախոհ-ցանկասեր
բնավ-բոլորովին
բոթ-վատ լուր
բոլուկ-երամակ
բոկոտն- ոտաբոբիկ
բոսոր-մուգ կարմիր
բովել-յուղով խարկել
բորբ-տաք,ջերմ
բռնազբոսիկ- կեղծ
բվեճ-մեծ բու
բույլ-աստղերի խումբ
բրուտ- կավագործ
բուռն- ուժգին
բուրյան- բուրավետ, անուշաբույր
բուրվառ- կրակակալ

11/03/19
1. Ընդգծի՛ր այն բառերը, որոնց մեջ կա քար արմատը:

Պայքար, կայծքար, որձաքար, քարտեզ, քարատակ, քարբ, Պորտաքար, քարտուղար, նախշքար, երկնաքար, քանքար:

2. Ո՞րն է ավելորդ:

Պատշար, դարբին, բրուտ, ատաղձ, մատռվակ, հյուսն, քարտաշ, որմնադիր

3. Ո՞ր հատուկ անունը օրինաչափությանը չի ենթարկվում:

Տրդատ, Արա,  Գևորգ, Աննա,  Շավարշ,  Ալիսա, Նվարդ, Մարիամ:

4. Ո՞ր բառերն օրինաչափությանը չեն ենթարկվում:

Լեռնցի, փաստացի, արևելցի, հարևանցի, հարավցի, թռուցի, բազմաբերդցի, գերազանցի, ուռուտցի:

5. Ինչպե՞ս ենք անվանում, ընտրիր յուրաքանչյուրին համապատասխան անունը:

Սպիտակ ձիուն - պաշո

Շիկակարմիր ձիուն - աշխետ

Թխակարմրին - շառատ

Մոխրագույնին - մողոշիկ

Սև ու ճերմակավունին –  ճանճկեն

Ասպարափայլին – Ճերմակ
Ճերմակ, աշխետ, շառատ, մողոշիկ, պաշո, ճանճկեն:

ըստ գույների՝ սեավ (սև), ճերմակ, պաշո (սպիտակ), աշխետ (շիկագույն), մողոշիկ (մոխրագույն), շառատ (թխակարմիր), ճանճկեն (սև և ճեմակախառն), ճարտուկ (սպիտակ սևախայտ), կոստընտոտիկ (սպիտակախայտ ոտքերով), մատակախազ, մատակախանձ (չմալած), քածավարոտ (մալած), թաղամսավոր)

6. Տրվածներից որո՞նք, ավելանալով խոսք բառին, չեն արտահայտի փոխաբերական իմաստ:

Ծանր, կեղտոտ, կիսատ, մահացու,  ուրախ, կցկտուր, տեղին, թթու:

7. Քանի՞ հնչյունափոխված բառ կա նախադասության մեջ:

Առվի եզրին կանգնած՝ նա հանկարծ նկատեց դստեր՝ ջրերի վրայով վազող կարմրավուն ծաղկազարդ գլխաշորը:

8. Հ. Թումանյանի հետևյալ ասույթներից ու թևավոր խոսքերից ո՞րը ո՞ր բացատրությանն է համապատասխանում: Նշի´ր նաև, թե որ ստեղծագործությունից է:

 «Էս սարն իմն է», «Մեր ապրուստն ինչ է՝ մի կտոր չոր հաց, էն էլ հրե՜ն հա՝ երկնքից կախված» «Պսակեցին Մարոյին, տվին չոբան Կարոյին», «Բալը թանկ է», «Բանը հասավ դիվանբաշուն», «Տանը վե´ր ընկիր՝ իլիկ պտտիր», «Է՜յ, գիտի օրեր, որտեղ եք կորել»

Ավելորդ շռայլություն չցուցադրելու համար –

Դեռահաս աղջկան կայացած տղամարդու հետ  ամուսնանալիս –

Գործը դատարան հասնելու դեպքում –

Տղամարդու արժանապատվությունը վիրավորելիս –

Աղքատ մարդու վաղվա օրվա անորոշությունը շեշտելիս –

Անցյալի քաղցր հուշեր հիշելիս –

Հանրային սեփականությանը տիրանալու դեպքում -

9. Կարդա´  Թումանյանի «Մարոն» պոեմը և առանձնացրո՛ւ օրհնանքները:

10. Լրացրո՛ւ Թումանյանի քառյակի բաց թողնված բառերը:

Տիեզերքում աստվածային մի …… է  իմ հոգին.

Երկրից անցվոր, երկրի փառքին  …… է  իմ հոգին.

Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը  ……

Վար մնացած մարդու համար արդեն  ….. . է  իմ հոգին:

1. Տիեզերքում աստվածային մի ճամփորդ է իմ հոգին.
Երկրից անցվոր, երկրի փառքին անհաղորդ է իմ հոգին.
Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը հեռավոր,
Վար մնացած մարդու համար արդեն խորթ է իմ հոգին։




05/03/19

Վարժություն 1։ Արտագրե՛լ՝ մեծատառերը թողնելով ըստ անհրաժեշտության։1. ՓՈՔՐ ԾԱՌ Է ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ՆՇԵՆԻՆ. ՀԱԶԻՎ ՀԱՍՆՈՒՄ Է 4-8 Մ ԲԱՐՁՐՈՒԹՅԱՆ, 10-40 ՍՄ ԲՆԻ ՏՐԱՄԱԳԾՈՎ։ ԱՐԺԵՔԱՎՈՐ ՊՏՂԱՏՈՒ ԲՈՒՅՍ ԼԻՆԵԼՈՒ ՀԵՏ ՆՇԵՆԻՆ ՆԱ& ԲԱՐՁՐ ԴԵԿՈՐԱՏԻՎ ԾԱՌԱՏԵՍԱԿ Է։ ՀԱՏԿԱՊԵՍ ԳԵՂԵՑԻԿ Է ՎԱՂ ԳԱՐՆԱՆԸ, ԵՐԲ ԾԱՌԸ ԱՄԲՈՂՋՈՎԻՆ ԾԱԾԿՎՈՒՄ Է ՁՅՈՒՆԱՍՊԻՏԱԿ ԲՈՒՐՈՒՄՆԱՎԵՏ ԾԱՂԻԿՆԵՐՈՎ։ ՏԱՐԱԾՎԱԾ Է ԿՈՎԿԱՍՈՒՄ, ՄԻՋԻՆ ԱՍԻԱՅՈՒՄ, ԻՐԱՆՈՒՄ, ԱՖՂԱՆՍՏԱՆՈՒՄ, ՓՈՔՐ ԱՍԻԱՅՈՒՄ։                   
Փոքր ծառ է սովորական նշենին. հազիվ հասնում է 4-8 մ բարձրության, 10-40 սմ բնի տրամագծով։ Արժեքավոր պտղատու բույս լինելու հետ նշենին նաև բարձր դեկորատիվ ծառատեսակ է։ Հատկապես գեղեցիկ է վաղ գարնանը, երբ ծառը ամբողջովին ծածկվում է ձյունասպիտակ բուրումնավետ ծաղիկներով։ Տարածված է Կովկասում, Միջին Ասիայում, Իրանում, Աֆղանստանում, Փոքր Ասիայում:

2. ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ՈՐՈՐԸ ՏԱՐԱԾՎԱԾ Է ԵՎՐՈՊԱՅՈՒՄ, ԱՍԻԱՅՈՒՄ, ԿԱՄՉԱՏԿԱՅՈՒՄ՝ ՄԻՆՉԵՎ ՍԱՌՈՒՑՅԱԼ ՕՎԿԻԱՆՈՍ, ՍԵՎ ԾՈՎԻ ԱՓԵՐԻՆ, ԱՆԴՐԿՈՎԿԱՍՈՒՄ, ՄԻՋԻՆ ԱՍԻԱՅՈՒՄ, ԱՆԴՐԲԱՅԿԱԼՈՒՄ ԵՎ ՕԽՈՏՅԱՆ ԾՈՎՈՒՄ։ ՄԻՋԻՆ ՄԵԾՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՐ Է, ԹԵՎԵՐԸ ՄՈԽՐԱԳՈՒՅՆ՝ ՍԵՎ ԾԱՅՐԵՐՈՎ. ՄՆԱՑԱԾ ՓԵՏՐԱՎՈՐՈՒՄԸ ՍՊԻՏԱԿ Է, ԿՏՈՒՑԸ ԵՎ ՈՏՔԵՐԸ ՄՈՒԳ ԿԱՐՄԻՐ ԵՆ։ ԱՄՌԱՆԸ ԳԼՈՒԽԸ ՍԵՎ Է, ՁՄՌԱՆԸ՝ ՍՊԻՏԱԿ, ԱՉՔԻ ՄՈՏ ՈՒՆԻ ԳՈՐՇ ԿԵՏ։
Սովորական որորը տարածված է Եվրոպայում, Ասիայում, Կամչատկայում՝ մինչև Սառուցյալ օվկիանոս, Սև ծովի ափերին, Անդրկովկասում, միջին ասիայում, Անդրբայկալում եվ օխոտյան ծովում։ Միջին մեծության որոր է, թևերը մոխրագույն՝ սև ծայրերով. մնացած փետրավորումը սպիտակ է, կտուցը և ոտքերը մուգ կարմիր են։ Ամռանը գլուխը սև է, ձմռանը՝ սպիտակ, աչքի մոտ ունի գորշ կետ։

Վարժություն 2։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի հատուկ անունների բոլոր բաղադրիչներն են գրվում մեծատառով։
1. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑ, ԱՐՓԱ-ՍԵՎԱՆ2. ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ, ՎԵՐԻՆ ԱՐՏԱՇԱՏ, ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԴԱՇՏ3. ԴԱՎԻԹ ԱՆՀԱՂԹ, ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ, ՀԵՌԱՎՈՐ ԱՐԵՎԵԼՔ4. ԱՌՅՈՒԾԱՁԵՎ ՄՀԵՐ, ԼԵՈՆԱՐԴՈ ԴԱ ՎԻՆՉԻ, ՆԱՐ-ԴՈՍ

5. ԱՐԱ ԳԵՂԵՑԻԿ, ԾԻՐ ԿԱԹԻՆ, ԳԱՅԼ ՎԱՀԱՆ

Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերն կազմված միայն բաց վանկերից։
1. հետագա, մուրաբա, պարագա, լեռնաշղթա
2. մեթոդիկա, գենետիկա, թեմատիկա, շոգեմեքենա

3. ճոպանուղի, հայուհի, չարաճճի, մագաղաթյա4. փիրուզե, ամենադառը, բանալի, հակամանրէ
5. չափածո, ձուլածո, հայալեզու, գինեթթու, հավաքածու6. ժողովածու, օդաչու, քահանա, հավաքատեղի
7. կարոտալի, ապագա, մետաղե, ապակե
8. հայելի, հուսալի, աբեղա, մարմարյա
9. հիանալի, մեդուզա, առաջիկա, գրամեքենա
10. փիլիսոփա, գրեթե, բյուրեղապակե, իրականանալի

Վարժություն 2։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերում գաղտնավանկ ունեցող բառ կա։
1. պատկերազարդ, բազմամարդ, մանածագործ, խառատային2. երկաթուղի, սալահատակ, թիավարում, հրուշակագործ
3. երկաստիճան, ավազակույտ, ներկապնակ, ջերմամեկուսիչ
4. ռադիոընդունիչ, մեսրոպատառ, աշխարհամաս, մետաղահատ
5. կարճաժամկետ, խաղողաքաղ, ավազամաղ, հյուրընկալ 
6. վանդակաճաղ, հարթեցում, մարզադահլիճ, շքեղակազմ
7. արդյունահանում, ընթերցողական, հյուսիսարևելյան, հեռախոսակայան
8. խողովակաշար, վերջակետ, հաստոցաշինական, ձուլակաղապար9. անտառաշերտ, կալվածատեր, ջրահեռացում, շաքարեղեգ
10. պարարտանյութ, թխվածքաբլիթ, հողապատնեշ, նախշազարդ

21/02/19
Մայրենի լեզվի միջազգային օր
Փորձեք բացատրել՝ ի՞նչ եք հասկանում մայրենի լեզու և օտար լեզու ասելով:
Մայրենի լեզու ասելով հասկանում եմ ազգային ինքնությունը որոշելու և այլ ազգերի հետ չձուլվելու միջոց, իսկ օտար լեզու ասելով հասկանում եմ տեղեկացված լինելու, այլազգիների հետ հաղորդակցվելու միջոց:

Զարգացման ի՞նչ փուլեր է անցել հայերենը:
Հայերենի առաջին փուլը գրաբարն է (V-XI), երկրորդը միջին հայերենը (XI-XVII), իսկ վերջինը՝ երրորդը, աշխարհաբարը (XVII-):

Ի՞նչ ճյուղեր ունի գրական հայերենը:
Գրական հայերենի ճյուղերն են արևմտահայերենը և արևելահայերենը:

Ինչո՞վ է պայմանավորված երկու գրական լեզուների գոյությունը:
Հայերենի երկու գրական լեզուների գոյությունը պայմանավորված է հայերի աշխարհասփյուռ լինելու հանգամանքով:

Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ է անհրաժեշտ իմանալ օտար լեզուներ. փորձե՛ք վերհիշել որևէ դեպք, երբ ձեզ շատ անհրաժեշտ է եղել լեզվի իմացությունը:
Չեմ կարողանում ինչ-որ դեպք հիշել, բայց միևնույն է կարծում եմ, որ օտար լեզուներ սովորելը կարևոր է. նախ՝ բոլորն էլ գիտեն, որ այն անհրաժեշտ է ճանապարհորդելիս, ինչ-որ տեղեկություն փնտրելիս կամ ուղղակի լավ աշխատանք գտնելու համար, բայց լեզու սովորելը նաև մարզում է ուղեղը, ապացուցված է, որ մի քանի լեզու իմացող մարդիկ ունեն ավելի գլոբալ մտածելակերպ և բազմակողմանի ճանաչողականություն:

14/02/19

1. Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմվում –եր վերջավորությամբ։

1. բեռնարկղ, բառատետր, բնագիր, պատմագիր
2. գլխաշոր, դեղատոմս, ձկնորսանավ, ամսագիր
3. ածխակույտ, ակնաբիբ, բաժնետեր, դասաժամ
4. եզրաշերտ, թաղամաս, լաստանավ, զարդասյուն
5. մեղրամոմ, յուղաբիծ, նավթահոր, շնագայլ
6. ջրաբույս, սառցադաշտ, որմնանկար, վարելահող
7. անվաճաղ, արքայատոհմ, բնակվարձ, գետաձի
8. գիտափորձ, զոդաձող, երկաթալար, էլեկտրասարք
9. թոնրատուն, ճամփեզր, մատենացանկ, թիթեղագործ
10. մեկնակետ, մարզաձև, ջրաշիթ, ուրվագիծ

2. Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմվում –ներ վերջավորությամբ։

1. գորգագործ, որմնադիր, մեղվաբույծ, էքսկավատորավար
2. ածխահատ, գյուղատնտես, այգեգործ, երգիծաբան 
3. հանդիսատես, հատապտուղ, էլեկտրամուրճ, հեքիաթագիր
4. հրուշակագործ, ձիթաբլիթ, հերթապահ, մանկաբույժ 
5. պատգամ, պատճեն, ջրատար, սննդամթերք
6. տիեզերագնաց, ուղղաթիռ, փականագործ, քարայր 
7. քարհատ, առակագիր, ատամնաբույժ, արգելացանց
8. բնանկար, գաջագործ, դեղասրվակ, խճանկար
9. ծաղկաբույծ, համազգեստ, հատապտուղ, մեդալակիր
10. նորաբնակ, շերամապահ, սերնդակից, վաճառատեղ

3․ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ անորոշ առումով գոյականը։

1․ ապագան, լեռնաշղթան, ենթական, պատվանդան
2. պարագան, կուլան, ավազան, թեման
3. պատճեն, սյուժեն, հյուլեն, միջօրեն
4. խճավազն, արքայազն, նոխազն, վարազն
5. թեյն, տրամվայն, որովայն, դերբայն
6. կարոտն, մոլախոտն, ծղոտն, հետիոտն
7. քնարերգուն, վերարկուն, ճողփյուն, սերմացուն
8. մեղուն, ցողուն, ժողովածուն, աղաթթուն
9. չափածոն, մետրոն, երեկոն, երգեհոն
10. զբոսայգին, մարգագետին, թերակղզին, ծառուղին




07/02/19

1. Ընդգծել քերականորեն փոփոխված բառերը.
Վանի վրա լուսառատ, բույրերով ու հնչյուններով լի օր էր բացվել:

2. Յուրաքանչյուր կապակցության իմաստն արտահայտել մեկ բառով․
ա) միշտ վառվող – մշտավառ
բ) երախտիքը իմացող – երախտագետ
գ) շանթի հարված ստացած – շանթահարված

դ) ոսկուց ձուլված – ոսկեձուլ

3. Բառի իմաստն արտահայտել բառակապակցությամբ․
ա) օշարակ - քաղցր ըմպելիք
բ) աշակերտել - աշակերտ լինել
գ) սմքել – կուչ գալ
դ) տապակել - յուղի մեջ եփել

4. Փակագծերում տրվածներից ընտրել և տեղադրել ճիշտ իմաստները․
ա) խթանել ___________________________________________________________________________
բ) մեղանչել ___________________________________________________________________________
( հետ տանել, ապաշխարել, հակադրվել, մեղք գործել, առաջ մղել, նեղանալ )

5․ Տեղադրել երկհնչյունները․
ա) Ամալյա, Վոլոդիա, Ազար____, Եղիա
բ) փաս____ն, իշ____ս, միմ____յն, մարմ
գ) ալելու____, բամիա, Անդրեաս, Բենիամին
դ) բարյացակամ, Օֆելյա, Զաքարիա, Բուն____թ

6․ Տեղադրել երկհնչյունները․
հույն, Սոֆյա (անձնանուն), աշխույժ, վարդագույն, զայրույթ, ճրագալույց, անդամալույծ:

7․ Տեղադրել դ-թ-տ․
ա) թատրոն, խրտվիլակ, Վարդգես, աղոթք
բ) վատթար, պայտար, կրտսեր, պատճեն
գ) արտ, սաղարթ, ազատույուն, բախտակ

8․ Առանձնացրեք այն գոյականները, որոնք գործածվում են նաև իբրև հատուկ անուններ․
Ձնծաղիկ, ցայգ, կորյուն, քոթոթ, կռունկ, կաղնուտ, ավետիս, ամպրոպ, ռազմիկ,շանթ, մատուռ, արագիլ, կարապետ, տարափ, գոհար, գալուստ, հյուսն, լաջվարդ, մարջան, զանգակ, վարդ, կակաչ, համբարձում, գրիչ, մարտիկ, աղավնի, հարություն, դեղին, այգեստան, արշալույս, գավիթ, գավառ, այգի, բուրաստան, սպիտակ:

9․ Կազմեցեք բարդ բառեր` տրված բառերի արմատները գործածելով թե իբրև առաջին, թե իբրև վերջին բաղադրիչ․
Օրինակ` զրույց-զրուցակից, հարցազրույց:

Գույն - գունազարդ, ոսկեգույն
գունդ - գնդաձև,
հույզ - հուզական, լիահույզ
տուն - մեծատուն, տնամերձ

բույս - բուսաբան,
սեր - սիրառատ, մարդասեր
գլուխ - մեծագլուխ, երկգլխանի
ձայն - բարձրաձայն,
սիրտ - սրտատրոփ, անսիրտ
ծաղիկ - ծաղկեփոշի, ձնծաղիկ

10․ Ընդգծել քերականորեն փոփոխված բառերը.
Հավաքվածները մոտեցան իրենց ընկերոջը:

11․ Յուրաքանչյուր կապակցության իմաստն արտահայտել մեկ բառով․

ա) լուրջ մտածող - լրջմիտ
բ) եկամուտ բերող - եկամտաբեր
գ) փետուրներով զարդարված - փետրազարդ
դ) ձեռքով կերտած - ձեռակերտ

Բառակազմություն
Զբոսայգի, գործարան - այգեգործ
Բաղձանք, կարոտել - կարոտաբաղձ
Դյուրություն, հալչել - դյուրահալ
Պարախումբ, նկարիչ - խմբանկար
Շիղաձուկ, որսորդ - ձկնորս
Մրգատու, վաճառք - մրգավաճառ

Անմաքուր, մաքրել - մաքրամաքուր
Ամենաքնքուշ, սրտակեղեք - քնքշասիրտ
Կարմրադեղին, կտցել - դեղնակտուց
Ալիք, ծփծփալ - ալեծուփ
Աշուն, ցանքս - աշնանացան
Մոմակալ, աշխարհ - աշխարհակալ

Կարկուտ, մտաբերել - կարկտաբեր
Ճարպագունդ, ասեղնագործ - գնդասեղ
Արևմուտք, օծանելիք - արևազօծ
Խնկածաղիկ, շղթայազերծ - ծաղկաշղթա
Մարդկային, հրաշամանուկ - մանկամարդ
Գերակշռել, ծանրոց - ծանրակշիռ

Ամսեամիս, վճարովի - ամսավճար
Բարեկամ, սրտակեղեք - բարեսիրտ
Տավիղ, հարվածային - տավղահար
Նախահաշիվ, կշռաքար - հաշվեկշիռ
Դաշտամուկ, դեղաբույս - մկնդեղ
Ինձ, ուղտապան - Ընձուղտ

Նոր տարին աշխարհի երկրներում
Տարբեր երկրներում Ամանորը նշվում է յուրովի, սակայն նրանց ընդհանրացնում է այն, որ բոլոր մարդիկ Նոր տարին դիմավորում են նոր հույսերով ու սպասելիքներով, ցանկություններ են պահում, նվերներ մատուցում, իսկ երեխաները սպասում են Ձմեռ Պապին, որին ամեն ժողովուրդ տարբեր անուններ է տալիս:
Հին հայերի նավասարդյան Ամանորը նշվել է օգոստոսի 11-ին: Այն XII դարում ընդունել է տոմարագետ Հովհ. Սարկավագը: Հայկական ավանդական Ամանորը յոթնօրյա բացօթյա տոնակատարությամբ նշվել է Նպատ լեռան ստորոտում` արքունիքի, աշխարհազորի ներկայությամբ: Տոնի գլխավոր ծիսական արարողությունը լեռան գագաթին մեկամյա կենդանու զոհաբերությունն էր (հիմնականում՝ եղջերու) եւ ծիսական կերակուր եփելը (զոհաբերած կենդանու մսով հարիսա): Հեթանոս հայերի ամանորյա այս տոնակատարությունը շարունակվել է նաեւ քրիստոնեության վաղ շրջանում:
Շվեդներն ավանդաբար միմյանց նվիրում են մոմեր: Այդ նվերը պայմանավորված է նրանով, որ ձմռանը բեւեռային շրջանում շուտ է մթնում, իսկ լույսը ընկերության, բարյացակամության եւ ուրախության խորհրդանիշն է: Շվեդական տներում Ամանորի տոնակատարությունը սկսվում է նրանից, որ հայրիկները տնից դուրս են բերում աղբը, իսկ վերադառնում են Յուլ Տոմտենի` Ձմեռ Պապի կերպարանքով: Երբ ժամացույցը սկսում է ազդարարել կեսգիշերը, բոլորը սկսում են շվիներով աղմկել, իսկ Յուլ Տոմտենը` նվերներ բաժանել: Այդպիսի աղմուկ-աղաղակի պայմաններում է Նոր տարին մուտք գործում Շվեդիա:

Վարժ 2

Անմաքուր, մաքուր- մաքրամաքուր

Ամենաքնքուշ, սրտակեղեք- քնքշասիրտ

Կարմրադեղին, կտցել- դեղնակտուց

ալիք, ծփծփալ – ալեծուփ

Աշուն, ցանքս-աշնանացան

մոմակալ, աշխարհ-աշխարհակալ

Վարժ 3

Կարկուտ, մտաբերել-կարկտաբեր

Ճարպագունդ, ասեղնագործ- գնդասեղ

արևմուտք, օծանելիք-արևազոծ

Մարդկային, հրաշամանուկ-մանկամարդ

Գերակշռել, ծանրոց-Ծանրակշիռ

վարժ 4

ամեսամիս, վճարովի-ամսսվճար

բարեկամ, սրտակեղեք- բարեսիրտ

տավիղ, հարվածային-տավղահար

նախահաշիվ, կշռաքար-հաշվեկշիռ

դաշտամուկ, դեղաբույս-մկնդեղ

Ինձ-ուղտապան-ընձուղտ

Շրջասույթներ

Հովահննես Թումանյան – Ամենայն հայոց բանաստեղծ, Մեծն լոռեցի

Ավետիք Իսահակյան – Վարպետ

Խաչատուր Աբովյան – Մեծ Քանաքեռցի

Կուբա – Ազատության կղզի

Ղևոնդ Ալիշան – Ազգային նահապետ

Խրիմյան հայրիկ- Ազգի հայր

Անգլիա – Մառախլապատ ալբիոն

Գլաձոր – ամենաիմաստից մայրաքաղաք

Պետրոս Դուրյան – Սկյուտարի սոխակ

Ուղտ – անապատի նավ

Եղիշե – Ավարայրի բլբուլ

Մխիթար Գոշ – Արդարության մունետիկ

Արարատ – Բիբլիական լեռ

Դանիել Վարուժան – Գրական ֆիդայի

Մեսրոպ Մաշտոց – Գրի հսկա

Հայաստան – Դրախտի երկիր

Երկրորդ հաց – կարտոֆիլ

Չարլի Չապլին – Ծիծաղի արքա

Վենետիկ – Ծովի թագուհի

Պելե – Ֆուտբոլի արքա

Գործնական աշխատանք

1․ Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հականշային 10 զույգ։

Փութաջան, ամպոտ, դալար, ծույլ, ուսյալ, երկչոտ, հինավուրց, գագաթ, օրինական, անջրդի, ապօրինի, ինքնահավան, նոսր, ողորկ, հեռավոր, արատավոր, խորդուբորդ, ջրարբի, համարձակ, ջինջ, տգետ, հմուտ, ստորոտ, թանձր, անբասիր։

Փութաջան – ծույլ

Ամպոտ – ջինջ

Դալար – հինավուրց

Ուսյալ – տգետ

Երկչոտ – համարձակ

Գագաթ – ստորոտ

Օրինական – ապօրինի

Անջրդի – ջրարբի

Ողորկ – խորդուբորդ

Արատավոր – անբասիր

2․ Գտնե՛լ համանուն բառերը և մեկնաբանե՛լ նրանց իմաստները։

1. Նա երկու օր ավել աշխատեց։
2. Անկյունում դրված էր մի մաշված ավել։

3. Վարպետը կատարեց դետալների յուղում։
4. Խոհարարը բանջարեղենը տապակեց յուղում։

5. Զգեստ կարող դերձակը աշխատանքը կատարեց բարձր որակով։
6. Մեր կուրսում շատ կարող ուժեր կան։

7. Քիմիական նյութերի ազդեցությամբ սկսվեց խմորում։
8. Թխվածքի խմորում չամիչներ կային։

9. Ֆուտբոլիստը գեղեցիկ գոլ խփեց։
10. Բաժակի մեջ գոլ ջուր կար։

3․ Արտագրե՛լ՝ փակագծերում տրված հարանուններից ընտրելով նախադասությանը համապատասխանողը։

1. Գրախանութում վաճառվում է այդ բառարանի երկրորդ (հրատարակությունը, հրատարակչությունը)։2. Այդ (հրատարակությունը, հրատարակչությունը) լույս է ընծայել գրքի վերջին հատորը։3. Նա այդ գործում մեծ (երախտիք, երախտագիտություն) ունի։
4. Այդ առաջարկը վեճերի ու քննարկումների (տեղիք տվեց, տեղի տվեց)։5. Ամենուրեք (փտում, փթթում) էին կանաչ այգիներն ու գեղեցիկ ծաղկանոցները։6. Բակում խաղացող երեխան (հովարով, հովհարով) գլխարկ էր դրել։
7. Զարմացած երեխան (թոթովեց, թոթվեց) ուսերը։
8. Մարզիկները մրցույթին մասնակցելու (հրավերք, հրավեր) էին ստացել։
9. Ջրատար խողովակի (փականը, փականքը) նորոգեցին։
10. Վարպետը (պատրաստականությամբ, պատրաստակամությամբ) օգնեց մեզ։

4․ Աջ սյունակից ընտրել ձախ սյունակում գրված օտարաբանությունների համարժեքները։

կոլեկցիա - հավաքածու
օրիենտացիա - կողմնորոշում
տրադիցիա - ավանդույթ
ստաբիլ - կայուն
լոմբարդ - գրավատուն
վալյուտա - արժույթ
ստարտ - մեկնարկ
դիագնոզ - ախտորոշում
դիսպետչեր - կարգավար
կոմերցիոն - առևտրային

5․ Դո՛ւրս գրել հոդակապ ունեցող բառերը։
Հյուրախաղ, շաքարավազ, տնամերձ, օձաձուկ, լայնարձակ, մրգահյութ, փորձանոթ, հողագունդ, արծաթագործ, լուսարձակ, նախշազարդ, ալրաղաց, հայազգի, ծաղկափոշի, նույնարմատ, ծառատունկ, լողավազան, հորդաբուխ, քարածուխ, գառնարած, մեղվաբույծ, ժամագործ, դիմաքանդակ, ծաղկաման, սալահատակ, հորդառատ, մեծարժեք, միջանցիկ, եռավանկ, լեռնաշխարհ, դրամարկղ, կավահող, երկանդամ, քաղցրահամ, սրատամ, ժպտադեմ, հիշարժան, շաքարաման, գորգագործ, զովաշունչ, ցուցահանդես, քարանձավ, ջրագռավ, լուսամուտ, զբոսավայր, հացաթխում։

Ուղղագրություն

Վարժություն 1։ Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով ղ կամ խ։

Աղբյուր, աղջիկ, խրոխտ, աղտ (կեղտ), ախտ (հիվանդություն), հախճապակի, աղքատ, բողկ, տախտակ, գաղթ, դաղձ, կմախք, դեղձ, դեղձանիկ, եղբայր, զեղչ, թուղթ, կեղտ, կողպեք, կողք, հաղթել, տաղտկալի, հղկել, ճեղք, կխտար, մաղթել, մեղք, մղկտալ, շաղկապ, շղթա, թուխպ, ողբ, ողջ, ողկույզ, ցողաթաթախ, պղտոր, ուղտ (սապատավոր կենդանի), ուխտ (երդում, դաշինք), փեղկ, ծխնի, փողք, քաղցր, սանդուղք, ծխնելույզ, փախչել, սեղմել։

Հոլովումներ
Արտաքին հոլովում
Սենյակ (ի հոլովում), քաղաք (ի հոլովում), այգի (ու հոլովում), օր (վա հոլովում), լեռ (ան հոլովում), քույր (ոջ հոլովում), դուռ (ան հոլովում), փողոց (ի հոլովում), բեռ (ան հոլովում), գիրք (ի հոլովում), ամիս (վա հոլովում), լուսամուտ (ի հոլովում), ձյուն (ան հոլովում), ընկեր (ոջ հոլովում), ուսում (ան հոլովում), աշուն (ան հոլովում), գրիչ (ի հոլովում), ձուկ (ան հոլովում), բարդի (ի հոլովում), խաղող (ի հոլովում), զարգացում (ան հոլովում), դիմում (ի հոլովում), խնձորենի (ու հոլովում)

Ներքին հոլովում
Տուն (ա հոլովում), գեղեցկություն (ա հոլովում), շուն (ա հոլովում)



Ուղղագրություն

Է – ե
Դողէրոցք, գոմեշ, էջանշան, վայրէջք, Էջմիածին, վերելք, բազկերակ, էլեկտրաէներգիա, Վարդգեզ, ինչևԷ, երբևԷ, որևԷ, ովևԷ, ովևիցե, երբևիցե, ինչևիցե, որևիցե, ԵրևանջԷկ, ԵրևանհԷկ, հրեշ, ողբերգակ, գրեթե, անԷ, գետեզր, պաշտոնեական

Գնահատում
Իմ կարծիքով ամենալավ գնահատման համակարգը Նորվեգականն է: Տարրական դպրոցներում (1-7-րդ դասարաններ) սովորողները թվանշանով չեն գնահատվում. ամեն կիսամյակի վերջում ուսուցիչները գրում են իրենց կարծիքը յուրաքանչյուր սովորողի վերաբերյալ: Ցածր միջնակարգ դպրոցում (8-10 դասարաններ) և բարձր միջնակարգ դպրոցում (VG1-VG3 դասարաններ) գնահատվում են 1-6 բալանոց սանդղակով: Ցածր միջնակարգ դպրոցում նույնիսկ 1-ն է բավարար գնահատական, նույն դասարանում չեն մնում, վերաքննություն չեն հանձնում: Եթե ուսուցիչը դժվարանում է, օրինակի համար՝ 4-ի ու 3-ի միջև ընտրել սովորողին համապատասխան գնահատական՝ նա սովորողին գնահատում է 4/3: Եվ, վերջապես ավելի լավ կլիներ, եթե բոլոր ուսուցիչները թերի աշխատող սովորողներին անբավարար գնահատականով «վախեցնելու» փոխարեն, փորձեին նրանց օգնել:

Ավետիք Իսահակյան «Համբերանքի չիբուխը»
1. Ինչի՞ մասին է ստեղծագործությունը:
Ավետիք Իսահակյանը պատմում էր իր մանկության մասին, երբ այցելում էր Օհան-ամու ջաղացը:

2. Ինչպիսի՞ն էր Օհան-ամու կերպարը։
Օհան-ամին իմ մեջ թողեց աշխատասեր, բանիմաց և ստուգակշիռ մարդու տպավորություն:

3. Ի՞նչ ասացվածքներ, խորիմաստ մտքեր ես առանձնացրել պատմվածքից, ո՞րն է ասելիքը։
«— Թագավորի պալատն էլ տանես ու ամեն օր հավ ու լոր տաս, էլի պտի պրծնի, գա»:

«Էս աշխարքւում գլխավոր բանը ուրախասիրտ ըլնելն է։ Ուրախությունը բախտավորության կեսն է։ Ինչ որ ըլնելու է՝ պտի ըլնի. էս գլխեն ի՞նչ տալացուք ունենք տխուր ըլնելու։ Էս սհաթն է մեր ձեռքը, քանի էս սհաթը մեր ձեռքն է՝ ուրախ ըլնենք, մեկէլ սհաթի տերը մենք չենք, կարելի է կանք, կարելի է չկանք»:

«— Է՜ է՜հ, ծերացա՜նք, ըսել է՝ եկանք հասանք ծերին։ Ամեն բանի ծերին, կյանքի ծերին, աշխարքի ծերին... Վնաս չունի։ Մեկ խնդրանք ունիմ - քանի ողջ եմ, ոտ ու ձեռով մնամ, գետնին գերի չըլնիմ, աշխատեմ, ու էստեղ, ջաղացիս դուռը նստած, համբերանքի չիբուխս քաշեմ, ու ամեն օր լսեմ բարի, ուրախ լուրեր աշխարքիս չորս դիերից, ամեն կողմերից։ Էլ ուրիշ բան չեմ ուզի...»



Ուղղագրություն
32. Տրված բառերից քանիսո՞ւմ ուղղագրական սխալ կա.
բեկվացծք

33. Տրված բառերից քանիսո՞ւմ ուղղագրական սխալ կա.
ծալվացծք, հաղխճաղյուս

34. Տրված բառերից քանիսո՞ւմ ուղղագրական սխալ կա.
արխալուխղ, բոցամուխղ



Գործնական քերականություն
1. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ձ.

1) արձակ, բարձր, փոցխ, ընթացք
2) արցունք, դեղձան, փորձ, արձան
3) բարձ, դերձակ, հարձակվել, դաղձ
4) դեղձանիկ, պախուրց, օձաձուկ, վրձին

2. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ղ.
1) զմրուխտ, դրախտ, դեղձ, աղքատ
2) կխտար, պանդուխտ, վախճան, գաղտնի
3) բախտ, թղկի, բողկ, խրոխտ
4) սանդուղք, խեղդել, շաղկապ, եղբայր

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ր.
1) քաշկռտել, փարթամ, հուրթի, քառասուն
2) արթուն, արհամարհել, կրծել, եղերական
3) կոխկռտել, կտրտել, պառկել, գրգիռ
4) մրմուռ, բարբառ, գառնուկ, խրճիթ

4. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում օ.

1) մեղմօրոր, հանրօգուտ, ոսկեզօծ, անօդ
2) այսօր, անոթ, օրեցօր, առողջ
3) ապօրինի, օրըստօրե, վատորակ, հայորդի
4) բարորակ, արագոտն, ամենօրյա, պարզորոշ

5. Ո՞ր բառում տողադարձի սխալ կա.
1) կըրկ-նել
2) դասա-գըրքեր
3) արագ-ընթաց
4) ար-դյոք

6. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերի բաղադրիչներն են միասին գրվում.
1) քաջառողջ (առողջ), փութեռանդ (եռանդ), ասուլիս, տարեցտարի
2) քարոզարշավ (արշավ), տեղիցտեղ (տեղ), հետ կանչել (կանչել), թել-ասեղ (ասեղ)
3) տուն-տեղ (տեղ), փոխզիջում (զիջում), կրակմարիչ (մարիչ), ձայն-ծպտուն (ծպտուն)
4) ժամպատարագ (պատարագ), թոռնորդի (որդի), գլուխ հանել(հանել), ծովից ծով(ծով)

7. Մեկ բառով բացատրի՛ր տրված դարձվածքները և կազմի՛ր նախադասություններ դարձվածքներով.
Գլուխ բերել - կարողանալ, լեզու առնել - խոսել, օձի լեզու թափել - համոզել

8. Գրի՛ր տրված բառերին մեկ հոմանիշ, մեկ հականիշ:
Քնքուշ – սիրալիր, բիրտ
Տամուկ – թաց, չոր
Պայծառ – լուսավոր, մութ
Աղքատ – չունևոր, ընչատեր
Հպարտ – վեհ, խոնարհ

9. Կետերը փոխարինի՛ր կրկնակ բաղաձայններով:
ճթթալ, բվվալ, ֆսսալ, թռռալ, ուղղակի, ուղղանկյուն, թռչուններ, հենարաններ, իննսուն, իննական, օրրան, երրորդ, չորրորդ, տարրական, տարրալուծել, անդորր, բերրի, մրրկածուփ:


10. Կետերի փոխարեն գրի՛ր մ կամ ն:
Անբնական, ամբիոն, ամբողջ, ամպամած, անպայման, զամբյուղ, անբասիր, ամփոփել, անփոփոխ, անպետք, ամբարել, ամբարտավան:

Համո Սահյան «Անունդ տալիս»
Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
Ցուպ - գավազան

Գտիր այն մակդիրները, որոնք Հայաստանի բնությունն են ներկայացնում: Ըստ բանաստեղծության՝ ինչպիսի՞ն է այն:
Մասրենու վարսաթափ մի թուփ
Արևոտ մի սար
Առվույտի կապույտ մի ծաղիկ
Մենավոր մի բարդի

Տրված պատկերները բացատրիր.
լքված թոնիր
մամռոտած խուփ
խոռոչում մասրենու վարսաթափ թուփ
աշխարհի քարերին մաշված
աշխարհից խռոված ցուպ

Բանաստեղծության մեջ ի՞նչ զգացում է արտահայտված:
Բանաստեղծության մեջ արտահայտված է հայրենաբաղձություն:

Բանաստեղծությունից դուրս գրիր 5 բայ` նշելով դեմքը, թիվը, ժամանակը:
Տալիս եմ - առաջին դեմք, եզակի թիվ, ներկա ժամանակ
Հիշում եմ - առաջին դեմք, եզակի թիվ, ներկա ժամանակ


Հոմանիշներ

Գավաթ, տենդ, նստվածք, գոմ, թել, նախասրահ, գավիթ, դերձան, գահույք, փարախ, ըմպանակ, մրուր, դողէրոցք, գլան

Գավաթ - ըմպանակ

Տենդ - դողէրոցք

Նստվածք - մրուր

Թել - դերձան

Նախասրահ - գավիթ

Գոմ - փարախ

Նժույգ, նախճիր, դրասանգ, եղրևանի, դիպակ, յասաման, սյուք, եղեռն, եղեգն, եղերերգ, շամբ, երիվար, ծաղկաշղթա, զեփյուռ

Նժույգ - երիվար

Նախճիր - եղեռն

Դրասանգ - ծաղկաշղթա

Եղրևանի - յասաման

Սյուք - զեփյուռ

Եղեգն - շամբ

Ծավի, խոպան, առանձին, արտնին, աղոտ, թեժ, բանուկ, ալ, բորբ, բոսոր, դժգույն, բիլ, մեկուսի, անմշակ

Ծավի - բիլ

Խոպան - անմշակ

Առանձին - մեկուսի

Աղոտ - դժգույն

Թեժ - բորբ

Ալ - բոսոր

Շաբաթվա առաջադրանքներ

Բանաստեղծությունները կարդալուց հետո համացանցից տեղեկություններ գտիր հեղինակի մասին, գրիր Սահյանի ժողովածուների մասին։

Բանաստեղծ Համո Սահյանը (Հմայակ Սահակի Գրիգորյան) ծնվել է Սիսիանի շրջանի (այժմ՝ Սյունիքի մարզ) Լոր գյուղում: 1937 թ. ավարտել է Բաքվի երկամյա հայկական ուսուցչական ինստիտուտը: Մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին: Աշխատել է մի շարք թերթերում և ամսագրերում, որոնց թվում Բաքվի «Խորհրդային գրող» ամսագրում, «Կոմունիստ» և «Ավանգարդ» թերթերում, «Ոզնի» հանդեսում: 1965 – 1967 թթ. եղել է «Գրական թերթի» գլխավոր խբագիրը:

Հ. Սահյանի բանաստեղծությունները տպագրվել են դեռևս 30-ական թվականներից, սակայն նա համընդհանուր ճանաչման է արժանացել ռազմաճակատում գրած «Նաիրյան դալար բարդի» բանաստեղծությամբ, որը հատկանշվում է Հայաստան երկրի հանդեպ կարոտի հուզական բռնկումով և անմիջականությամբ:

Համո Սահյանի առաջին գիրքը` «Որոտանի եզերքին» բանաստեղծությունների ժողովածուն տպագրվել է 1946 թ.: Այստեղ դրսևորվում էր Սահյանի բանաստեղծական ընդհանուր ուղղվածությունը` սեր հայրենի բնաշխարհի ու մարդու նկատմամբ: Հաջորդ` «Առագաստ» (1947), «Սլացքի մեջ» (1950), «Ծիածանը տափաստանում» (1953), «Բարձունքի վրա» (1955), «Նաիրյան դալար բարդի» (1958) ժողովածուներում ավելի է ընդլայնվում Համո Սահյանի պոեզիայի թեմատիկ ընդգրկումը:

1972թ.  լույս է տեսնում Սահյանի «Սեզամ, բացվիր» ժողովածուն, որի համար 1975թ նա արժանանում է պետական մրցանակի: «Իրիկնահաց» (1977), «Կանաչ, կարմիր աշուն» (1980), «Դաղձի ծաղիկ» (1986) ժողովածուներով հեղինակը բերում է մարդկային դրամատիկ ապրումների ու ճակատագրի քնարերգությունը` բանաստեղծության բնապաշտական տարերքը հագեցնելով նոր, առավել անհատական, մտերմիկ բովանդակությամբ:

Համո Սահյանի ստեղծագործության մեջ մեծ թիվ են կազմում անցյալին, մանկությանը նվիրված բանաստեղծությունները, որոնք ունեն արդիական իմաստավորում, հասարակական հնչեղություն: Նա իրեն հատուկ բառամթերքով անդրադարձնելով իր զգայական աշխարհը` հասնում է լեզվաոճական ինքնատիպության ու կայունության: Նա թարգմանել է Ա. Պուշկինի, Ս. Եսենինի, Գ. Լորկայի և այլ բանաստեղծների ստեղծագործություններից:

Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի և «Պատվո նշան» շքանշաններով:

1998թ. հետմահու լույս է տեսնում Համո Սահյանի «Ինձ բացակա չդնեք» անտիպ բանաստեղծությունների ժողովածուն:

Ձեր ընտանիքում ընդունվա՞ծ է միասին ճաշելու ավանդույթը, քո վերաբերմունքը այդ ավանդույթին։

Մենք միասին ենք ճաշում այն օրերին, երբ բոլորը տանն են՝ շաբաթ կամ կիրակի: Եթե անկեղծ՝ ես այդքան էլ չեմ կարևորում դա և չեմ կարծում, որ միասին ճաշելը անհրաժեշտ է:

Գործնական քերականություն
373. Ընդգծված բառերն ու բառակապակցությունները ուղղի՛ր:
Բացի աղջկանից, բոլորն ուզում էին ուրիշ քաղաք տեղափոխվել:
Սիրահարված եմ ձեր երկրին:
Հալվում, մաշվում էր հարազատ տան ու ընկերների կարոտից:
Կարոտում էր անգամ իրենց փողոցի ծառերին:
Ի՞նչ է նշանակում ընկերությանը դավաճանել:
Խոսքը վերաբերում է քեզ ու քո ցանկություններին:
Ինչպե՞ս ես վերաբերվում նրանց:
Քույրս երրորդ դասարանցի է:
Բաժակը ձեռքում էր, որ մտավ:
Մարսը աղքատ է ջրից:
Շատ լավ է տիրապետում անգլերենին:
Բացի այդ, ազատ ժամանակն ու արձակուրդն անցկացնում էր պրոֆեսորին ոչ սազական եղանակով:
Մուգ ակնոցիդ պատճառով աչքերդ չեմ տեսնում:

374. Սխալ կազմված բայաձևերը ճշտի՛ր:
Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապվել:
Տղաները վիճում էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:
Դեռ շատ կտուժես՝ ինձ չլսելով:
Խոսքս քեզ չի վերաբերում:

376. Կետադրի՛ր:
Կա մի գյուղ՝ Դրմբոն, ճանապարհից հեռու:
Ընկերներս՝ գլխաբաց չթե հասարակ շապիկով երկու տղա, քայլում էին գետափով:
Ես ու իմ ընկերը՝ Անդոն, հաց ենք տանում նրա հոր բրուտ Ավագի համար:
Կարմիր շորերով աղջիկը՝ այդ բարձրահասակ երեխան հեռացավ կտուրից ու մոտեցավ աղջիկներին:
Մենք՝ ես ու Ցոլակը մտանք բակ:
Մուխի մեջ երևաց ոսկե ծամիկներով Ազնոն՝ դուստրը իմ վաղեմի ծանոթի:
Քամին՝ աշխարհի հզոր ու անսանձ ոգին վայրագ ուժով խառնեց-պղտորեց գետի անշարժ ջրերը:
Մեր՝ երեխաներիս աչքը չէր հեռանում արագիլներից:
Ամենավերին աստիճանին կանգնած էր իմ բարեկամը՝ Բաֆուտի Ֆոնը:
Ծառերից՝ հազարամյա կաղնիներից կանցնես ու կտեսնես փնտրածդ հյուղակը:
Հովտի մեջ՝ հենց առվակի մոտ երկնագույն երերացող սյուն էր կանգնած:
Վիթխարի ծառի տակ՝ նրա տախտականման արմատների մեջ ինձ անծանոթ միջատների կույտ կար:
Մեր տանն ապրելու ընթացքում՝ մանավանդ հիվանդանալուց հետո այդ սկյուռը մարդամոտ էր ու շփվող:
Հաջորդ տարի՝ աշնան առաջին օրերին մեր գազանանոցը մի հյուր էլ ունեցավ աֆրիկյան ջունգլիներից:



Զղջում. փոխադրություն
Մի խումբ ճամփորդներ Վեդի գյուղում հյուրընկալվել էին մի որսորդի տանը: Որսորդի աջ այտը ամբողջովին փակ էր: Մի փոքր զրուցելուց հետո որոշեցին հարցնել, թե ինչու է կիսադեմը փակած:
Որսորդը պատասխանեց.
- Մի ժամանակ, երբ որս էի անում ընկա մի փորը փոս: Փորձեցի դուրս գալ, բայց չէր ստացվում, բռնվելու տեղ չկար: Հանկարծ նկատեցի ինձ նայող մի զույգ աչքեր: Օձ էր: Մոտեցավ ինձ: Գնաց և մի սատկած նապաստակ բերեց: Նա դրան չդիպչեց, ուզում էր ասել, որ ինձ համար է: Մտածեցի խարույկ վառեմ ու խորովեմ նապաստակին, բայց վախեցա, որ օձը ուրիշ բան կմտածեր: Գիշերը խորովեցի և կերա կեսը, մյուս կեսն էլ օձին թողեցի: Բարեկամացանք: Երրորդ օրը հուսահատությունից սկսեցի լացել, բղավել, եղունգներով պատերը քերծել: Բարեկամս զարմացած ինձ էր նայում, բայց ես համոզված էի, որ հասկանում էր ինչ եմ զգում: Սողաց վերև, պոչը ներքև գցեց, որ բարձրանամ: Անցավ մեկ ամիս: Օձ բռնողներ էին եկել, երբ լսեցին իմ պատմությունը, հետաքրքրվեցին, խնդրեցին, որ օձի բայոցի տեղը ասեմ: Ընդիմանեցի, սակայն երբ գումար առաջարկեցին գայթակղվեցի և նրանց տարա փոսի մոտ: Ինչքան մոտենում էինք փոսին, այնքան ավելի էի զղջում արածիս համար: Երբ հասանք, ես թաքնվեցի թփերի հետևում, իսկ օձ բռնողները փորձում էին օձին գայթակղել գունագեղ գորգերով, շողացող իրերով և շվիի գեղեցիկ ձայնով: Օձը սողաց վերև և ընկավ վանդակը: Հանկարծ նա նկատեց ինձ, սկսեց իրեն պատերով տալ, փորձում էր երկաթե վանդակից դուրս պրծնել: Նորից ինձ նայեց, հետո վրաս թքեց: Դրանից հետո դեմքիս միսը սկսեց փտել ու թափվել: Օձը պատժեց ինձ, դրա իրավունքը ուներ:

Գրաբարյան օրերի ամփոփում

Որսորդն եւ կաքաւն / Որսորդը և կաքավը
Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ: Եւ ասէ կաքաւն.
- Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:
Եւ ասէ որսորդն.
- Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:


Որսորդը բռնեց մի կաքավ և ուզում էր մորթել: Կաքավն ասաց.
- Մի՛ սպանիր ինձ, որպեսզի ես խաբեմ բազում կաքավների ու բերեմ քո թակարդը:
Որսորդն ասաց.
- Այժմ իսկապես իմ ձեռքով կմեռնես, որովհետև սիրելիներիդ ու ազգականներիդ մատնում ես մահվան:

Գործնական քերականություն

4. Ընդգծել հոդակապ ունեցող բառերը։
Հյուրախաղ, շաքարավազ, տնամերձ, օձաձուկ, լայնարձակ, մրգահյութ, փորձանոթ, հողագունդ, արծաթագործ, լուսարձակ, նախշազարդ, ալրաղաց, հայազգի, ծաղկափոշի, նույնարմատ, ծառատունկ, լողավազան, հորդաբուխ, քարածուխ, գառնարած, մեղվաբույծ, ժամագործ, դիմաքանդակ, ծաղկաման, սալահատակ, հորդառատ, մեծարժեք, միջանցիկ, եռավանկ, լեռնաշխարհ, դրամարկղ, կավահող, երկանդամ, քաղցրահամ, սրատամ, ժպտադեմ, հիշարժան, շաքարաման, գորգագործ, զովաշունչ, ցուցահանդես, քարանձավ, ջրագռավ, լուսամուտ, զբոսավայր, հացաթխում։

Լրացրե′ք բաց թողնված տառերը, երկհնչյունները:
ԵլևԷջ, վայրԷջք, առօրյա, բարօրություն, խոչընդոտ, մերթընդմերթ, հնէաբան, մանրէաբանություն, կիրակնօրյա, լուսընկա, պարզկա, կրթօջախ, մեղմօրոր, մեղմորեն, քնքշորեն, խավիար, մատյան, փասիան, հրեա, ինքնըստինքյան:



Սովորողի պատիժ
Երբ դպրոցում ինչ-որ խնդիր է լինում ուսուցիչները միանգամից զանգահարում են սովորողի ծնողին. ըստ իս դա դիսցիպլինայի ամենավատ տարբերակներից է: Սովորողը պետք է ուսուցչին վստահի, բայց դա անհնար կլինի, եթե ուսուցիչը սովորողի հետ դեպքը քննարկելու փոխարեն ծնողին է դիմում: Ծնողը նույնպես կարող է երեխայի հետ փորձել հասկանալ իր պահվածքի պատճառը, բայց եթե խնդիրը դպրոցում է ծնողին անհանգստացնելու իմաստ չկա: Կարծում եմ, որ ծնողին զանգահարելը, կանչելը, գրավոր նկատողությունը կամ նմանատիպ ոչ մի բան էլ սովորողին չեն ստիպի իրենց արարքը չկրկնել:



Նահապետ Քուչակ

Հայ աշուղ-երգիչ Նահապետ Քուչակը համարվում է հայ միջնադարյան ժողովրդական-գուսանական քնարերգության փոքրածավալ (հիմնականում քառատող) երգերի՝ հայրենների զգալի մասի հեղինակը: Ծնվել է 1592թ.-ի մարտի 29-ին, թաղվել է Խառակոնիսի Ս. Թեոդորոս եկեղեցու գերեզմանատանը, հայ առաջին աշուղ-երգիչներից է: Նրա մասին եղած ժողովորդական զրույցները և «Նահապետ վարպետ» կոչումը վկայում են, որ եղել է սիրված երգիչ և աշուղ:

Նահապետ Քուչակի անունով գրավոր և բանավոր ավանդությամբ պահպանվել և առայժմ հայտնի են շուրջ մեկ տասնյակ կրոնական, բարոյախրատական և սիրային բովանդակությամբ աշուղական երգեր՝ հայերենով ու թուրքերենով, որոնցից յոթը՝ հայատառ թուրքերենով:

1880-ական թվականներից թյուրիմացաբար Նահապետ Քուչակին են վերագրվել նաև միջնադարյան հայրենները: Այդ վերագրումն սկսվել է բանասեր Ա.Տևկանցի «Հայերգ» գրքից (1882) և հետագայում դարձել է գրական ավանդույթ, որին հետևել են նաև ուրիշ բանասեր-գրականագետներ: Թեև 1920-ական թվականներին Մ. Աբեղյանը ապացուցեց այդ վերագրման անհիմն լինելը, բայց հետագայում ևս Նահապետ Քուչակը համարվել է միջնադարյան հայրենների հեղինակ, նրա անունով են հրատարակվել և բազմաթիվ լեզուներով թարգմանվել այդ երգերը: Այս իմաստով Նահապետ Քուչակը դարձել է պայմանական և հավաքական անուն, որով լայն շրջաններում հայտնի է հայ միշնադարյան քնարերգության այդ մեծ և հարուստ ժառանգությունը։

23. Նախադասությունները համապատասխանաբար տեղադրի՛ր տեքստում: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Ժամանակին մի վարժապետ կար: Վարժապետը շատ էր սիրում, որ մարդիկ իրեն մեծարեն: Օրինակ՝ երբ փռշտում էր, երեխաները ոտքի էին ելնում ու ամեն վանկի վրա ծափ զարկելով, միաբերան վանկարկում.

- Ա-ռող-ջու-թյուն, վար-ժա-պե՜տ…

Վարժապետը երեխաներին քաղաքից դուրս էր տարել: Մի խարխուլ ջրհոր գտան: Պարանն էլ երեխաներն էին բռնել: Պարանի ծայրն աստիճանաբար բաց էին թողնում: Շուտով ջրհորի սառն օդն ու պատերի թացությունը վարժապետի քիթը մտան: Հանկարծ նա փռշտաց: Երեխաները տեղնուտեղը բաց թողեցին պարանն ու միաբերան վանկարկեցին.

- Ա-ռող-ջու-թյուն, վար-ժա-պե՜տ…

Վարժապետը չհասցրեց շնորհակալություն հայտնել:

Վարդան Այգեկցի. «Գինի». փոխադրություն

Թագավորի որդին ծույլ էր, սիրում էր միայն գինի կոնծել: Մի օր, հերթական գինարբուքից հետո, նրան թևերից բռնած, քարշ տալով բերեցին տուն: Գիշերն էլ արթնացավ, տնից դուրս եկավ, մոլորվեց և մի աղբանոցում մահացավ: Թագավորը հրամայեց, որ իր իշխանության ներքո բոլոր այգիները փակեն, կարասներն էլ կոտրեն: Կար մի այրի կին, ով պահել էր մի կարաս, և ամեն առավոտ և երեկո իր որդուն տալիս էր մի բաժակ գինի: Այրի կնոջ որդին մի գիշեր տանից դուրս եկավ և սպանեց մի առյուծի: Առյուծը թագավորինն էր, որը փախել էր պալատից: Առավոտյան թագավորը հրամայում է, որ ով գա և իրեն պատմի, թե ինչպես է սպանել առյուծին, նրան չի պատժի: Այրի կինն ու իր տղան գնացին թագավորի մոտ: Կինն ասաց, որ ամեն առավոտ և երեկո իր որդուն գինով էր սնուցում: Թագավորը հրաման է արձակում. «Այգիներ տնկեք, բայց գինին այնպես խմեք, որ առյուծ սպանեք և ոչ թե աղբանոցում մեռնեք»:

Գործնական քերականություն

Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ձ.

1) արձակ, բարձր, փոցխ, ընթացք

2) արցունք, դեղձան, փորձ, արձան

3) բարձ, դերձակ, հարձակվել, դաղձ

4) դեղձանիկ, պախուրց, օձաձուկ, վրձին

Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ղ.

1) զմրուխտ, դրախտ, դեղձ, աղքատ

2) կխտար, պանդուխտ, վախճան, գաղտնի

3) բախտ, թխկի, բողկ, խրոխտ

4) սանդուղք, խեղդել, շաղկապ, եղբայր

Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում տրված գոյականները անհրաժեշտ հոլովով, առումով և թվով գրելով համապատասխան տեղերում։

1. Սարի գագաթից երևում էին մոտակա գյուղի բոլոր տները, իսկ ճերմակ մշուշի մեջ նշմարվում էր մեկ այլ գյուղ։ (գյուղ, գագաթ, մշուշ)

2. Ասֆալտապատ ճանապարհով սլացող մեքենան կանգ առավ ճամփեզրի ցայտաղբյուրի մոտ, և մեքենայից ելավ վարորդը՝ մի ալեհեր մարդ։ (ճամփեզր, մեքենա, ճանապարհ)

3. Մեր շուրջը սփռված դաշտից երևում էին աշխատող մարդիկ, որոնք երբեմն հայացքները ուղղում էին մեր կողմը։ (հայացք, դաշտ, մարդ)

4. Այդ հինավուրց ձեռագրերում արժեքավոր տեղեկություններ կային, որոնք խիստ հետաքրքրեցին գիտաժողովին մասնակցող մասնագետներին։ (տեղեկություն, ձեռագիր, գիտաժողով)

5. Ամբողջ օրն աշխատած վարպետը գործն ավարտել էր, և հիմա գոհունակությամբ նայում էր իր աշխատանքի արդյունքին։ (գոհունակություն, վարպետ, օր)

6. Գեղարվեստական նոր ֆիլմի ցուցադրումն ավարտվել էր, և հանդիսատեսը խումբ-խումբ ելնում էին դահլիճից։ (հանդիսատես, դահլիճ, ցուցադրում)

7. Նրա աշխատանքի վայրի մոտ գտնվող փողոցում վերջերս նոր խանութ է բացվել, որտեղ վաճառվում են բազմազան իրեր։ (իր, փողոց, վայր)

8. Աստղերը մեկ-մեկ մարում էին երկինքից, փչում էր վաղորդյան սառը քամին, և լիճը, թեթև ծփանքով արթնանում էր ուշ աշնան երկար գիշերվա նիրհից։ (քամի, երկինք, աշուն)

9. Երկրորդ կուրսի ավագը բերել էր հաջորդ քննության հարցաշարը, և տարբեր շարքերում նստած ուսանողները դասագրքից որոնում էին հարցերին վերաբերող թեմաները և տետրում նշում էջերը։ (քննության, դասագիրք, կուրս)

10. Վերջերս կազմակերպված մրցույթին մասնակցեցին արվեստի դպրոցում սովորող շատ երեխաներ, որոնց աշխատանքներն արժանացան տարբեր մրցանակներ։ (մրցույթ, մրցանակ, դպրոց)

Գործնական քերականություն

1. Փակագծերում տրվածներից ընտրել այն բառը, որը փոխաբերական իմաստով կլրացնի տողասկզբի բառին։

1. առվակ (կարկաչուն, մոլորված, լայն)

2. ժայռ (բարձր, մտախոհ, ուղղաձիգ)

3. ծաղիկ (բուրավետ, դեղին, ժպտուն)

4. փողոց (ուրախ, ասֆալտապատ, լայն)

5. սենյակ (կահավորված, նորոգված, հյուրընկալ)

6. հուշարձան (քարե, նախշազարդ, հպարտ)

7. բերդ (կիսավեր, ալևոր, հինավուրց)

8. ցայտաղբյուր (գեղեցիկ, քանդակազարդ, զվարթ)

9. ամպ (ճերմակ, թավահոնք, անձրևաբեր)

10. գիրք (կաշեպատ, մաշված, իմաստուն)

2. Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հոմանշային 10 զույգ։

Հսկայական, ողորկ, համեստ, վիթխարի, դժվար, հավաքել, դյութիչ, հուզիչ, հմայիչ, ծավի, ստերջ, բիլ, դրվատել, դեղձան, գովել, դատարկել, սնապարծ, անպտուղ, պարպել, խոնավ, ժողովել, տամուկ, խրթին, հարթ:

Հսկայական - վիթխարի

Ողորկ - հարթ

Դժվար - խրթին

Հավաքել - ժողովել

Դյութիչ - հմայիչ

Ծավի - բիլ

Տամուկ - խոնավ

Ստերջ - անպտուղ

Դրվատել - գովել

Դատարկել - պարպել

3. Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հականշային 10 զույգ:

Փութաջան, ամպոտ, դալար, ծույլ, ուսյալ, երկչոտ, հինավուրց, գագաթ, օրինական, անջրդի, ապօրինի, ինքնահավան, նոսր, ողորկ, հեռավոր, արատավոր, խորդուբորդ, ջրարբի, համարձակ, ջինջ, տգետ, հմուտ, ստորոտ, թանձր, անբասիր։

Փութաջան - ծույլ

Ամպոտ - ջինջ

Ուսյալ - տգետ

Երկչոտ - համարձակ

Գագաթ - ստորոտ

Օրինական - ապօրինի

Անջրդի - ջրարբի

Նոսր - թանձր

Ողորկ - խորդուբորդ

Արատավոր - անբասիր



Նար-Դոս. «Մարդու աչքը». փոխադրություն
Մի մարդ հետաքրքիր իր է գտնում և չի հասկանում ինչ է դա: Այն ցույց է տալիս իր քաղաքում՝ մարդկանց, սակայն ոչ մեկը չի կարողանում հասկանալ, թե դա ինչ է: Դեպքի մասին իմանում է թագավորը և հրամայում է իր մոտ բերել այդ իրը: Թագավորը ուզում է գնել այն, իսկ չքավորը ասում է, որ կվաճառի իրեն նույն քաշի ոսկիով: Իրը տանում են գանձարան. գանձապետը նժարի մի կողմում դնում է անծանոթ իրը, իսկ մյուսում՝ ոսկին: Գանձապետն ավելացնում է ոսկիները, բայց այդ իրը տեղից չի շարժվում: Թագավորը բարկանում է և հրամայում է գլխատել գեղջուկին: Գեղջուկը նրանից ներում է հայցում: Թագավորը գթում է նրան: Զգալով, որ նա անիրազեկ է, նա հրամայում է կանչել երկրի բոլոր գիտնականներին և իմաստուններին, որ պարզեն, թե ինչ է դա, բայց նրանցից և ոչ մեկը չեն կարողանում թագավորին գոհացնել:

Թագավորի սուրհանդակները շրջում են աշխարհով մեկ ու գտնում են մի զառամյալ մարդու, ով համաձայնվում է լուծել այս անծանոթ իրի խնդիրը: Նա կշեռքի մի նժարին դրեց իրը, իսկ մյուսին հող լցրեց: Կշեռքի նժարները շարժվեցին և հավասար կանգնեցին: Թագավորը հարցրեց նրանից, թե դա ինչ էր, իսկ ալևորը պատասխանեց. «Դա մարդու աչք էր և այն հնարավոր չէր կշռել ոսկով. բացի հողից դրան ոչինչ չի հագեցնի»:

Գործնական քերականություն

5. Ընդգծված բառերի և բառակապակցությունների փոխարեն գրի՛ր տրված հոմանիշներից մեկը:

Կարծես թե - թվում էր

Ձայնեղ - հնչեղ

Ընկնում էր - գահավիժում էր

Հիացել էին - սքանչացել էին

Թափառել - դեգերել

Նորից ու նորից - անընդհատ

Երևա - հայտնվի

Չիթերից - կաթիլներից

Բոցկլտում են - վառվռում են

Վառ կանաչ - զմրուխտ

Տեսնելու - նայելու

Կտրելու - անցնել

Է թափվում - գալիս է

Անսպասելիորեն - հանկարծակի

Շարժվել առաջ - առաջ գնալ

Հեռանալ - գնալ

Դիտում էին - նայում էին

Վերջանա - կտրվի

7. Ապ, դժ, տ ածանցներով կազմի՛ր տրված բառերի հոմանիշները:
Անգույն - դժգույն, անբախտ - դժբախտ, անգետ - տգետ,
անշնորհք - ապաշնորհ, անարդյունք - ապարդյուն, անօրեն - ապօրինի,
անձև - տձև:

8. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:
Ինքն իրենից գոհ - ինքնագոհ, իրեն հավանող - ինքնահավան,
իր կյանքի պատմությունը, ինքն իրեն կրթելը - ինքնակրթություն, իրեն ժխտելը -
ինքնաժխտում, իրեն սիրելը - ինքնասիրություն, իրեն կառավարելը -
ինքնակառավարություն:

9. Կետերը փոխարինի՛ր ներքևում տրված համապատասխան բառերով:
Հզոր արծիվն ու խելացի աղվեսը հաշտ էին ապրում:
Մեղավոր գյուղացին պատահաբար բռնեց ագահ թզուկին:
Կիրթ մարդիկ գիտակցաբար նահանջում են ամոթալի գործից: